Η έννοια και ο ρόλος των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στο σύγχρονο γίγνεσθαι

Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις αποτελούν μορφές εκπροσώπησης της Κοινωνίας των Πολιτών. Τα χαρακτηριστικά, ο ρόλος, οι δράσεις, οι τρόποι χρηματοδότησης και ο τρόπος λειτουργείας των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων  ανταποκρίνονται στο σύγχρονο ρόλο που διαδραματίζει η Κοινωνία των Πολιτών.

Oι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (Non Governmental Organizations - NGOs) χαρακτηρίζονται απο την απουσία του κερδοσκοπικού κινήτρου αφού η δράση τους είναι ανεξάρτητη από τον κρατικό τομέα, διαθέτουν ανεξάρτητη δημοκρατική διοίκηση, η λήψη των αποφάσεων γίνεται με δημοκρατικό τρόπο, η συμμετοχή εθελοντών είναι ελεύθερη, ενώ ο στόχος τους είναι η εξύψωση ανθρωπιστικών και δημοκρατικών αρχών, καθώς και η εξυπηρέτηση κοινωνικών σκοπών ανεξαρτήτως οικονομικών κινήτρων. Επιπρόσθετα οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις  εκπροσωπούν τα αιτήματα και τις επιθυμίες των πολιτών. Σύμφωνα με τον ορισμό του Wahl Peter οι  Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις αποτελούν εθελοντικές ενώσεις ανεξάρτητες από το κράτος και τα πολιτικά κόμματα, αγαθοεργείς, μη κερδοσκοπικές, που αποδέχονται ως μέλη τους άτομα ανεξάρτητα από φυλή, θρησκεία και φύλο.                 

  Στη σύγχρονη εποχή η τρίτη γενιά των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων είναι η γενιά των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων του 21ου αιώνα. Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις δεν περιορίζονται μόνο στην εκπροσώπηση των κοινών συμφερόντων των πολιτών, αλλά προωθούν, επίσης, τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά και μάχονται για μια νέα διαμόρφωση του δημόσιου χώρου μέσα στον οποίο θα ασκείται η δημόσια εξουσία από περισσότερους δρώντες. Ο στόχος των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων του 21^ου αιώνα φαίνεται να είναι η προώθηση νέων μορφών διαβούλευσης και συμμετοχικής δημοκρατίας. Επιπρόσθετα, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις του 21ου αιώνα ισχυροποιούνται εξαιτίας της αυτονομίας που απολαμβάνουν στη χάραξη των πολιτικών τους, εξαιτίας της ανεξαρτησίας στη λειτουργία τους από την κεντρική διοίκηση, αλλά και λόγω της προώθησης νέων μοντέλων συμμετοχικής διακυβέρνηση.   

                                           

Στην περίπτωση των χορηγιών των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων από μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες, οι χορηγίες γίνονται δεκτές όταν γίνει στάθμιση μεταξύ κοινωνικού οφέλους και οργανωτικής αυτονομίας και υπερισχύσει το συλλογικό όφελος. Παρατηρείται ότι το κριτήριο της αυτονομίας των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων δεν είναι αυστηρά πλέον οριζόμενο αλλά προσαρμόζεται στις ανάγκες των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων του 21ου αιώνα, με στόχο την αποτελεσματικότερη λειτουργία τους και τη δυνατότητα διεκπεραίωσης δράσεων μεγάλης εμβέλειας και σημασίας για το κοινωνικό σύνολο. Παραμένει πάντα στη διάθεση του Διοικητικού Συμβουλίου κάθε Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης να αποφασίσει έως ποιο σημείο θα γίνονται δεκτές οικονομικές βοήθειες και έως ποιο σημείο η οργάνωση, παρά τα οικονομικά βοηθήματα, παραμένει αυτόνομη και αποτελεσματική ως προς τον καθεστωτικό της στόχο. Η διασταλτική αυτή ερμηνεία του όρου «αυτόνομη» έχει δημιουργήσει μεγάλο κύκλο συζητήσεων γύρω από τον τρόπο χρηματοδότησης των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Παραμένει όμως βασικό και αλάθητο κριτήριο της αυτονομίας των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, η επίτευξη του πρωτεύοντος στόχου, της εξυπηρέτησης του συλλογικού συμφέροντος.                                                        

 Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις δεν αντιμετωπίζουν μόνο το πρόβλημα του τρόπου χρηματοδότησής τους αλλά αντιμετωπίζουν, επίσης, πρόσθετα προβλήματα σχετικά που αφορούν τη λειτουργία τους. Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις μαστίζονται από την έλλειψη υποστήριξης και συμβουλευτικής από το κράτος, τα προβλήματα συνεργασίας με τη διοίκηση, την ανεπάρκεια θεσμικού πλαισίου στήριξης και ακολουθούν οι δυσκολίες στη δικτύωση και στο συντονισμό ενεργειών καθώς και η έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.

  Τα προβλήματα που παρουσιάζονται κατά τη λειτουργία των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων δεν είναι λίγα και απαιτούν καλά οργανωμένη δράση για να αντιμετωπιστούν. Συγκεκριμένα, η οργανωμένη δράση δύναται να επικεντρωθεί στην καλύτερη κατάρτιση του δυναμικού των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων για να μπορεί να προσφέρει αξιόπιστες λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα. Στην αύξηση του βαθμού διαφάνειας της δομής και της λειτουργίας της οργάνωσης για να είναι αξιόπιστη. Τέλος, στην επίτευξη της οικονομικής ανεξαρτησίας από επίσημους φορείς χρηματοδότησης με στόχο την αυτονομία στη διαμόρφωση πολιτικών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. 

 Επιπροσθέτως, ενώ οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ζητούν από τους κρατικούς και διακυβερνητικούς θεσμούς να είναι ανοιχτοί και προσβάσιμοι, οι ίδιες συχνά φαίνονται αδύναμες να σταθούν στο ύψος αυτού του αιτήματος. Συχνά οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ειναι φειδωλές όσο αναφορά τη δημοσιοποίηση πληροφοριών σχετικά με τα ονόματα, τις θέσεις και τα στοιχεία επικοινωνίας των στελεχών και των υπαλλήλων τους, τις πηγές και την χρήση των πόρων τους, την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση του έργου τους. 

  Επιπλέον, δεν είναι λίγες και οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δεν λογοδοτούν. Στις περισσότερες οργανώσεις η ηγεσία δεν είναι επίσημα εκλεγμένη ούτε άμεσα υπόλογη στα μέλη, τα οποία σπανίως έχουν πλήρη γνώση της ατζέντας της οργάνωσης ή συμμετέχουν στη διαμόρφωση της. Τα ηγετικά στελέχη των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων έχουν στη διάθεση τους τις συνδρομές των μελών και άλλους οικονομικούς πόρους, με ελάχιστες δεσμεύσεις, και μπορούν να ισχυρίζονται ότι εκροσωπούν χιλιάδες ή εκατομμύρια μέλη, τα οποία, στην ουσία, ελάχιστα ελέγχουν τους εκπροσώπους τους. 

  Τέλος, σημαντικό μειονέκτημα αποτελεί η αυξανόμενη εξάρτηση των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων από την κάλυψη των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ιδιαίτερα οι ανθρωπιστικές και αναπτυξιακές μη κυβερνητικές οργανώσεις, προκειμένου να προσελκύσουν χρηματοδότηση για τα προγράμματα τους, συχνά παρίστανται στις κρίσεις που μαγνητίζουν τα ΜΜΕ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμπλοκή σε έναν ανταγωνισμό μεταξύ των δύο με σκοπό την εξασφάλιση της δημόσιας υποστήριξης με ισχυρό κίνητρο να τονίσουν τις αρνητικές ειδήσεις.

 Φλωρα Κολυδα

Μιχος Μιχαλης

---